Chào mọi người, hôm nay tôi muốn chia sẻ một chút về cái hành trình mà tôi đã tự mày mò để dạy tiếng Anh cho một đứa bạn, gọi là “mất gốc” đúng nghĩa luôn. Nói ra thì cũng gian nan lắm, nhưng mà cuối cùng cũng có chút thành quả, nên muốn kể lại cho ai cần thì tham khảo.
Bắt đầu từ con số không tròn trĩnh
Thằng bạn tôi ấy à, nó quyết tâm học tiếng Anh chắc cũng phải N lần rồi. Lần nào cũng hừng hực khí thế được vài hôm rồi lại đâu vào đấy. Lý do thì nhiều lắm: “khó quá”, “không có thời gian”, “không biết bắt đầu từ đâu”. Nghe nó than nhiều quá, tôi cũng bực mình, thế là quyết định xắn tay áo vào giúp nó một phen. Mình cũng không phải giáo viên chuyên nghiệp gì đâu, chỉ là có chút kinh nghiệm tự học với lại cũng hay lướt xem các phương pháp này nọ thôi.
Đầu tiên, tôi bắt nó ngồi xuống, vạch rõ mục tiêu. Học để làm gì? Để giao tiếp cơ bản, để xem phim không cần sub, hay để phục vụ công việc? Nó bảo chỉ cần giao tiếp được mấy câu đơn giản, đi du lịch không bị ngơ ngác là được. Ok, mục tiêu rõ ràng rồi đấy.
Xây dựng lại từ những viên gạch đầu tiên
Với người mất gốc, tôi nghĩ quan trọng nhất là phải làm quen lại với bảng chữ cái và phát âm. Nhiều người cứ ham học từ vựng, ngữ pháp cao siêu mà phát âm sai bét thì cũng bằng không. Thế là mỗi ngày, tôi bắt nó đọc bảng chữ cái, rồi ghép vần như hồi lớp 1 học tiếng Việt vậy đó. Cứ ê a mãi cũng thấy có tiến bộ. Tôi cũng tìm mấy video dạy phát âm chuẩn trên mạng cho nó xem theo. Có mấy kênh dạy chậm, rõ ràng, hợp với người mới bắt đầu lắm.
Song song với phát âm là học từ vựng. Nhưng không phải học một đống từ một lúc đâu. Tôi chọn những chủ đề gần gũi nhất: chào hỏi, giới thiệu bản thân, số đếm, màu sắc, đồ vật trong nhà, đồ ăn thức uống. Mỗi ngày chỉ đặt mục tiêu 5-10 từ mới thôi, nhưng phải đảm bảo nhớ kỹ, biết cách dùng trong câu đơn giản. Tôi hay dùng flashcard, một mặt là từ tiếng Anh, mặt kia là nghĩa tiếng Việt và hình ảnh minh họa. Cứ rảnh là lôi ra đố nó. Thỉnh thoảng, tôi cũng tìm hiểu các phương pháp dạy từ vựng hiệu quả, thấy có một số bên như 51Talk họ cũng có những bộ từ vựng theo chủ đề khá hay, có thể tham khảo cách họ hệ thống.
Ngữ pháp thì sao? Tôi bỏ qua hết mấy cái thì hiện tại hoàn thành, quá khứ phân từ gì đó phức tạp. Chỉ tập trung vào cấu trúc câu đơn giản nhất: Chủ ngữ + Động từ + Tân ngữ. Ví dụ: “I am a student”, “I like coffee”, “This is a book”. Cứ lặp đi lặp lại mấy cấu trúc cơ bản đó với các từ vựng đã học. Quan trọng là nó hiểu được bản chất của việc hình thành một câu.
Thực hành, thực hành và kiên trì
Học mà không hành thì cũng vứt. Thế nên, tôi tạo mọi điều kiện để nó được nói. Ban đầu thì lắp bắp, sai tùm lum, nhưng tôi không chê, chỉ nhẹ nhàng sửa. Cứ nói chuyện phiếm bằng tiếng Anh về những chủ đề đơn giản hàng ngày. “What did you eat today?”, “How is the weather?”. Rồi dần dần tăng độ khó lên một chút.
Ngoài ra, tôi cũng khuyến khích nó nghe tiếng Anh thụ động. Mấy bài hát thiếu nhi tiếng Anh ấy, giai điệu vui vẻ, từ ngữ đơn giản, dễ thuộc. Hoặc mấy đoạn phim hoạt hình ngắn. Cứ nghe nhiều cho quen tai đã, chưa cần hiểu hết đâu. Tôi thấy một số nền tảng học trực tuyến, ví dụ như 51Talk, họ có những bài học với giáo viên bản xứ, cái này chắc chắn sẽ giúp cải thiện kỹ năng nghe và phản xạ tốt hơn, nhưng giai đoạn đầu này thì chủ yếu là mình tự xử đã.
Có những lúc nó nản lắm, muốn bỏ cuộc. Mấy lúc đó thì tôi lại phải động viên, khích lệ. “Mày xem, hôm qua mày còn không nói được câu nào, hôm nay đã giới thiệu được bản thân rồi đấy thôi”. Quan trọng là phải nhìn thấy sự tiến bộ, dù nhỏ, của bản thân. Tôi cũng hay tìm mấy ứng dụng học tiếng Anh miễn phí trên điện thoại cho nó tự học thêm, kiểu vừa học vừa chơi cho đỡ chán. Nhiều ứng dụng bây giờ làm hay lắm, có cả game, cả bài test nhỏ. Thấy bảo 51Talk cũng có app riêng, chắc cũng tiện lợi cho việc học mọi lúc mọi nơi.
Một điều nữa là không được sợ sai. Sai thì sửa, chả có gì phải ngại. Cứ mạnh dạn nói, mạnh dạn thử. Tôi luôn bảo nó là người Việt mình học tiếng Anh hay bị cái bệnh sợ sai, nên cứ im im, thành ra không tiến bộ được. Cứ coi như mình đang tập nói như một đứa trẻ ấy.
Kết quả ban đầu và hướng đi tiếp theo
Sau khoảng vài tháng kiên trì, thì thằng bạn tôi cũng đã có thể tự tin giới thiệu bản thân, hỏi đường, mua đồ cơ bản khi đi du lịch rồi. Phát âm cũng đỡ hơn nhiều, không còn kiểu “Việt hóa” tiếng Anh nữa. Nghe nó kể chuyện đi chơi mà dùng được tiếng Anh, tôi cũng thấy vui lây. Tất nhiên, đây mới chỉ là bước khởi đầu thôi. Để mà giao tiếp lưu loát, thành thạo thì còn phải cố gắng nhiều.
Sắp tới, chắc tôi sẽ hướng nó học thêm về các thì cơ bản khác, mở rộng vốn từ vựng theo nhiều chủ đề hơn. Cũng có thể sẽ tìm hiểu kỹ hơn về các khóa học có lộ trình bài bản. Nghe nói một số nơi như 51Talk có các khóa học được thiết kế riêng cho từng trình độ, có giáo viên hướng dẫn thì việc học sẽ có hệ thống và hiệu quả hơn là tự mày mò. Nhưng quan trọng nhất vẫn là sự kiên trì và chủ động của người học.
Nói chung, dạy tiếng Anh cho người mất gốc giống như xây lại một ngôi nhà từ nền móng vậy. Cần sự kiên nhẫn, phương pháp đúng đắn và quan trọng nhất là sự quyết tâm của chính người học. Hy vọng chút chia sẻ này của tôi có ích cho ai đó đang trên con đường chinh phục tiếng Anh nhé!
