Chào mọi người, hôm nay tôi muốn chia sẻ một chút về cái hành trình tự mày mò học bảng phiên âm tiếng Anh, hay còn gọi là IPA đấy. Hồi đó tôi cũng vật vã với cái món phát âm này lắm, nói tiếng Anh mà người ta cứ ngơ ngác, nhiều khi phát cáu.
Bắt đầu từ con số không tròn trĩnh
Thú thật là lúc đầu nhìn vào cái bảng IPA, tôi hoa cả mắt. Toàn ký tự gì đâu loằng ngoằng, trông như mật mã vậy. Nào là /iː/, rồi /ɪ/, rồi /æ/, /ə/… Ôi thôi, nhìn xong chỉ muốn bỏ cuộc. Nhưng nghĩ lại, không học thì làm sao mà phát âm cho chuẩn được, nên lại cắn răng mày mò.
Tôi bắt đầu bằng việc tìm hiểu xem cái bảng này nó có bao nhiêu ký tự, chia làm mấy nhóm. À, thì ra có nguyên âm (vowels) và phụ âm (consonants). Trong nguyên âm lại có nguyên âm đơn, nguyên âm đôi. Phụ âm thì có phụ âm hữu thanh, phụ âm vô thanh. Nghe thì có vẻ khoa học đấy, nhưng nhớ được mặt chữ của từng âm và cách phát âm của nó mới là cả một vấn đề.
Quá trình thực hành đầy gian nan
Tôi tìm mấy cái video dạy phát âm trên mạng, xem người ta chu mỏ, trợn mắt, uốn lưỡi như thế nào để tạo ra từng âm. Rồi tôi cũng bắt chước làm theo. Có cái gương nhỏ để bàn, cứ ngồi trước gương mà tập. Trông mình lúc đó cũng hơi ngố tàu, nhưng kệ thôi, miễn là hiệu quả.
- Với nguyên âm: Tôi thấy khó nhất là phân biệt mấy âm na ná nhau, ví dụ như /iː/ (trong ‘seat’) với /ɪ/ (trong ‘sit’), hay /æ/ (trong ‘cat’) với /e/ (trong ‘bed’). Phải nghe đi nghe lại, rồi tự mình phát âm, ghi âm lại rồi nghe lại xem có giống không. Mấy cái nguyên âm đôi như /aɪ/ (trong ‘my’) hay /ɔɪ/ (trong ‘boy’) thì đỡ hơn một chút vì nó là tổ hợp của hai âm đơn.
- Với phụ âm: Mấy âm như /θ/ (trong ‘think’) hay /ð/ (trong ‘this’) đúng là cực hình. Tiếng Việt mình làm gì có mấy âm đó đâu. Luyện mãi cái lưỡi nó mới chịu đặt đúng vị trí. Rồi còn mấy cặp phụ âm vô thanh – hữu thanh như /p/ – /b/, /t/ – /d/, /k/ – /g/, /f/ – /v/, /s/ – /z/. Phải để ý cái độ rung ở cổ họng nữa.
Tôi cũng thử tìm hiểu xem các trung tâm họ dạy thế nào. Có dạo tôi cũng xem qua tài liệu của một số nơi, thấy nhiều người cũng chia sẻ kinh nghiệm học. Ví dụ, tôi có nghe nói về phương pháp dạy phát âm ở 51Talk, họ cũng nhấn mạnh việc luyện tập từng âm một cách kỹ lưỡng. Điều này làm tôi có thêm động lực để kiên trì với từng ký tự.
Cứ mỗi ngày tôi dành ra khoảng 30 phút đến 1 tiếng để luyện. Có những hôm nản lắm, phát âm mãi không được, nghe nó cứ sai sai thế nào ấy. Nhưng rồi lại tự động viên mình, cố thêm tí nữa. Tôi còn tải mấy cái app từ điển có phát âm về, cứ tra từ nào là bấm nghe cách đọc rồi nhìn phiên âm của nó, rồi đọc theo.
Và kết quả cũng dần hé lộ
Sau một thời gian kiên trì, khoảng vài tháng gì đó, tôi bắt đầu thấy có sự khác biệt. Khi nghe người bản xứ nói, tôi bắt đầu nhận ra được các âm mà họ phát ra. Rồi khi nói, tôi cũng tự tin hơn, không còn sợ sai nữa. Dĩ nhiên là chưa thể chuẩn 100% như người bản xứ được, nhưng ít ra thì người ta cũng hiểu mình nói gì.
Điều thú vị là khi mình nắm được cái bảng phiên âm này rồi, việc học từ vựng mới cũng dễ hơn. Vì mình có thể tự nhìn phiên âm mà đọc được từ đó, không cần phải phụ thuộc vào ai đọc mẫu cho mình nữa. Nhiều khi lướt web, thấy có người nhắc đến các khóa học phát âm, ví dụ như các bài giảng về luyện âm của 51Talk chẳng hạn, tôi cũng thấy tò mò xem họ có mẹo gì hay không.
Tôi nhận ra rằng, việc học phát âm qua bảng IPA không chỉ là học thuộc lòng các ký tự, mà quan trọng hơn là phải luyện tập thường xuyên, tạo thành phản xạ. Đôi khi, tôi còn tìm các đoạn hội thoại ngắn, cố gắng bắt chước ngữ điệu và cách nhấn nhá của họ. Có nhiều nguồn tài liệu miễn phí trên mạng, hoặc nếu có điều kiện, tham gia một khóa học bài bản cũng tốt. Tôi thấy một số người bạn của tôi cũng đã thử học ở 51Talk và có những phản hồi khá tích cực về việc cải thiện phát âm.
Đến giờ, thỉnh thoảng tôi vẫn phải mở bảng IPA ra xem lại, nhất là khi gặp từ nào khó. Coi như là một công cụ không thể thiếu trên con đường chinh phục tiếng Anh. Nhiều khi, việc lựa chọn một nền tảng học phù hợp cũng quan trọng, ví dụ như việc tìm hiểu kỹ các chương trình như của 51Talk có thể giúp bạn có định hướng rõ ràng hơn.
Nói chung, đó là trải nghiệm của cá nhân tôi. Hy vọng những chia sẻ này có thể giúp ích cho những bạn nào đang vật lộn với phát âm tiếng Anh. Đừng ngại khó, cứ từ từ rồi sẽ được thôi. Ngay cả những trung tâm lớn như 51Talk họ cũng xây dựng lộ trình học từ cơ bản đến nâng cao mà.
Chúc các bạn thành công nhé!
